12th ECONOMICS ( MARATHI MEDIUM )
IMPORTANT CONCEPT 2026 BOARD !!!

ROGER FOR STUDENTS वर तुमचं स्वागत आहे!

आज आपण शिकणार आहोत की अभ्यास नेमका कसा करावा आणि तो कसा समजून घ्यावा, हे का महत्वाचं आहे ते.

आजकाल आपण पाहतो की बरेचसे विद्यार्थी अभ्यास फक्त एक जबाबदारी म्हणून करतात, म्हणजे "करायलाच हवा" म्हणून करतात. पण अभ्यास हा मनापासून आणि समजून केला तरच तो उपयोगी पडतो आणि त्याचा दीर्घकाळ फायदा होतो. माझ्या मते हा एक योग्य दृष्टिकोन आहे.

इतर विद्यार्थी कसा अभ्यास करतात हे मला माहीत नाही, पण हाच कारण आहे की आपण सुरू केला आहे ROGER FOR STUDENTS हा उपक्रम!

हा ब्लॉग केवळ अभ्यासासाठी नाही तर "अभ्यास समजून घेण्याच्या पद्धतीसाठी" आहे.

विद्यार्थ्यांना त्यांच्या अभ्यासात कशी मदत करता येईल, योग्य मार्गदर्शन कसे देता येईल, आणि विषय कसे समजावून घेता येतील हे आपला मुख्य उद्देश आहे.

---

आज आपण पाहतो की मोठ्या शहरांतील विद्यार्थी बहुतांश वेळा English medium मध्ये admission घेतात.

माझं म्हणणं असं नाही की English medium म्हणजेच सगळ्यात बेस्ट.

पण आजच्या काळात जर तुम्हाला चांगल्या कंपन्यांमध्ये नोकरी करायची असेल, तर इंग्रजी येणं खूप आवश्यक आहे.

तुम्ही छोटे गावात राहत असाल आणि Marathi medium मधून शिकत असाल तरीही हरकत नाही, कारण इथे मराठी + इंग्रजी दोन्ही भाषांमध्ये तुमच्यासाठी महत्त्वाच्या गोष्टी सांगितल्या जाणार आहेत.

---

आज आपण Economics (अर्थशास्त्र) या subject वर चर्चा करणार आहोत.

बऱ्याच वेळा आपण पाहतो की अनेक विद्यार्थ्यांना Economics समजायला कठीण जातं. त्यामुळे आपण ह्या ब्लॉगमध्ये Economics मधील प्रत्येक chapter मधे काय सांगितलं आहे हे सोप्या भाषेत आणि समजेल अशा पद्धतीने शिकणार आहोत.

---

तुमचं शिक्षण आता फक्त वाचनापुरतं मर्यादित राहणार नाही, तर समजून घेण्याच्या दिशेने जाईल.

---

तयार आहात ना? चला तर मग सुरू करूया!

NOTES & PDF LINK DIRECT आहे खाली गेल्यावर त्यावर क्लिक करा.

 

( IMPORTSNT CONCEPTS) ALL TOPIC / CHAPTER CONCEPT :

---

✦ 12वी अर्थशास्त्र – संपूर्ण संक्षेप, प्रभावी आणि आकर्षक स्वरूपात! ✦

---

1️⃣ सूक्ष्म आणि स्थूल अर्थशास्त्राचा परिचय → (Micro vs. Macro)

"छोटे पाहा, मोठे समजा!"

➡ सूक्ष्म अर्थशास्त्र (Microeconomics): ग्राहक, विक्रेते, मागणी-पुरवठा यांचा अभ्यास.

➡ स्थूल अर्थशास्त्र (Macroeconomics): संपूर्ण अर्थव्यवस्था, GDP, चलनवाढ, बेरोजगारी.

✅ उदाहरण:

➡ जर तू एखाद्या दुकानाचा अभ्यास केलास, तर तो सूक्ष्म अर्थशास्त्र.

➡ पण जर तू संपूर्ण भारताच्या अर्थव्यवस्थेचा अभ्यास केलास, तर तो स्थूल अर्थशास्त्र!

---

2️⃣ उपयोगिता विश्लेषण → (Utility Analysis)

"समाधान मिळवण्यासाठी पैसा खर्च करा, पण शहाणपणाने!"

➡ उपयोगिता म्हणजे काय? – एखाद्या वस्तूचा वापर करून मिळणारे समाधान.

➡ सीमांत उपयोगिता (Marginal Utility) – एका अधिक वस्तूने मिळणारे अतिरिक्त समाधान.

➡ घटणारी मर्यादित उपयोगिता (Diminishing Marginal Utility) – जास्त खाल्लं की समाधान कमी होतं!

✅ उदाहरण:

➡ पहिला 🍕 खूप चवदार वाटतो, पण 5 वा 🍕 खाल्ल्यावर समाधान कमी होतं!

---

3️⃣.1️⃣मागणीचे विश्लेषण → (Demand Analysis)

"किंमत वाढली की मागणी घटते, किंमत कमी झाली की मागणी वाढते!"

➡ मागणीचा नियम: किंमत आणि मागणीमध्ये उलटसुलट संबंध असतो.

➡ गिफेन वस्तू: गरीब लोकांसाठी किमती वाढल्या तरी ज्या वस्तूंची मागणी वाढते, उदा. भाकर!

✅ उदाहरण:

➡ iPhone महाग असतो, म्हणून त्याची मागणी निवडक लोकांत मर्यादित असते.

➡ पण तिच किंमत अचानक कमी झाली, तर अधिक लोक विकत घेतील!

Most imp chapter aahe mhanun 

Change aahe ya mdhe.

3️⃣.2️⃣ मागणीची लवचिकता → (Elasticity of Demand)

"किंमत बदला, मागणीही बदलेल!"

✔ मागणीची लवचिकता – किंमत, उत्पन्न किंवा पर्यायी वस्तूंच्या किंमतीतील बदलामुळे मागणी किती प्रमाणात बदलते, हे मोजण्याची पद्धत.

🔹 प्रकार:

✅ किंमतीची लवचिकता – किंमत वाढली की मागणी घटते, किंमत कमी झाली की मागणी वाढते.

✅ उत्पन्नाची लवचिकता – उत्पन्न वाढले तर चैनीच्या वस्तूंची मागणी वाढते.

✅ क्रॉस लवचिकता – पूरक वस्तूंसाठी किंमत वाढली की मागणी घटते (उदा. पेट्रोल आणि कार).

📊 लवचिकतेचे प्रकार:

🔸 पूर्णपणे लवचिक (Ed = ∞) – किंमत थोडी जरी बदलली तरी मागणी मोठ्या प्रमाणात बदलते.

🔸 अल्प लवचिक (Ed < 1) – किंमत बदलली तरी मागणीवर फारसा परिणाम होत नाही.

🚀 घटक: वस्तूचा प्रकार, पर्याय, उत्पन्नाचा भाग, वेळ.

✅ उदाहरण: iPhone महाग असल्याने कमी लोक घेतात, पण सेल लागला की जास्त विकला जातो!

---

4️⃣ पुरवठा विश्लेषण → (Supply Analysis)

"जास्त किंमत, जास्त पुरवठा!"

➡ पुरवठा वक्र वर झुकणारा असतो!

➡ किंमत वाढली तर उत्पादक जास्त पुरवठा करतात.

➡ उत्पादन तंत्रज्ञान सुधारले, तर पुरवठा वाढतो.

✅ उदाहरण:

➡ जर गहू महाग झाला, तर शेतकरी त्याचं उत्पादन जास्त करतील!

---

5️⃣ बाजाराचे प्रकार → (Types of Market)

"स्पर्धा असेल तर ग्राहकांचा फायदा, नाहीतर विक्रेत्याचा फायदा!"

➡ पूर्ण स्पर्धा – अनेक विक्रेते, कमी किंमती, चांगली गुणवत्ता.

➡ एकाधिकार (Monopoly) – एकच विक्रेता, किंमत तो ठरवतो!

➡ अल्पस्पर्धा (Oligopoly) – काही मोठे विक्रेते, उदाहरण – मोबाईल कंपन्या (Jio, Airtel).

✅ उदाहरण:

➡ Zomato & Swiggy – स्पर्धा असल्याने ग्राहकांना ऑफर्स मिळतात!

➡ Indian Railways – एकाधिकार असल्याने तुला पर्याय नाही!

---

6️⃣ निर्देशांक → (Index Numbers)

"महागाई वाढली की सामान्य माणसाचं बजेट बिघडतं!"

➡ CPI (Consumer Price Index) – महागाई मोजते.

➡ WPI (Wholesale Price Index) – घाऊक किमती मोजतो.

✅ उदाहरण:

➡ पेट्रोल महागलं, महागाई वाढली = CPI वाढला!

---

7️⃣ राष्ट्रीय उत्पन्न → (National Income)

"देश श्रीमंत आहे की गरीब, ते इथून कळतं!"

➡ GDP (Gross Domestic Product) – देशातील एकूण उत्पादन.

➡ GNP (Gross National Product) – देशातील + बाहेरच्या भारतीयांचं उत्पन्न.

✅ उदाहरण:

➡ भारतात 2024 मध्ये GDP $3.7 ट्रिलियन होते!

---

8️⃣ भारतातील सार्वजनिक वित्तव्यवहार → (Public Finance)

"सरकारला उत्पन्न कुठून येतं? खर्च कुठे होतो?"

➡ उत्पन्न: कर (Income Tax, GST), सरकारी कंपन्या.

➡ खर्च: रस्ते, रेल्वे, शिक्षण, आरोग्य, सैन्य.

✅ उदाहरण:

➡ सरकारने GST लावला, त्यातून रस्ते आणि मेट्रोसाठी पैसा मिळतो.

---

9️⃣ भारतातील नाणेबाजार आणि भांडवलबाजार → (Money & Capital Market)

"शेअर बाजारात पैसा कमवायचा? मग हे समजून घे!"

➡ नाणेबाजार (Money Market): अल्पकालीन कर्ज, बँका, RBI.

➡ भांडवलबाजार (Capital Market): दीर्घकालीन गुंतवणूक, शेअर्स, म्युच्युअल फंड.

✅ उदाहरण:

➡ Sensex वाढला → गुंतवणूकदारांचे पैसे वाढले!

➡ Sensex घसरला → गुंतवणूकदार तोट्यात!

---

🔟 भारताचा विदेशी व्यापार → (Foreign Trade)

➡ विदेशी व्यापार म्हणजे – भारत आणि इतर देशांमधील वस्तू व सेवांचा देवाणघेवाण.

➡ भारताची निर्यात – IT सेवा, औषधं, कृषी उत्पादने, हिरे, कपडे.

➡ भारताची आयात – कच्चे तेल, इलेक्ट्रॉनिक्स, मशीनरी, सोने, रसायने.

➡ फायदे – नवीन बाजारपेठ, अर्थव्यवस्थेला चालना, रोजगार वाढ.

➡ तोटे – परदेशी स्पर्धा वाढते, व्यापार तूट, स्थानिक उद्योगांना फटका.

➡ WTO – आंतरराष्ट्रीय व्यापाराचे नियमन करते.

➡ "भारत विकतो IT आणि औषधं, पण मागवतो तेल आणि इलेक्ट्रॉनिक्स!"

 YOU CAN SEE THIS POST IN ENGLISH 😊

→ CLICK HERE ←

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

आजसाठी एवढंच! लवकरच परत भेटू एक जबरदस्त ब्लॉग घेऊन!

तोपर्यंत तुम्ही आम्हाला Instagram आणि Telegram वर जरूर follow करा – लिंक बाजूलाच दिलेली आहे!

आणि हो, तुम्ही आम्हाला तुमच्या प्रतिक्रिया, सूचनांसाठी खाली comments मध्ये नक्की सांगा,
तसंच तुम्हाला काही तक्रारी किंवा खास मागण्या असतील, तर आम्हाला rogerforstudents@gmail.com वर संपर्क करा.

Bye! आणि अभ्यास करत रहा!
-  ABHIJIT & PRANAV

___________________________________________________________________________________

📜 Copyright Disclaimer 📜

All content, including articles, notes, and study materials, on this blog is created with dedication and effort. Unauthorized copying, reproduction, or distribution of any content from this blog is strictly prohibited by law.

We share educational content solely for informational purposes. If you have any concerns or objections regarding any material, please contact us.

© [ROGER FOR STUDENTS] - All Rights Reserved.

🚀 Access Free PDF Files Now!

आमच्या Roger For Students ब्लॉगवर तुम्हाला सर्व PDF फायली फ्रीमध्ये मिळणार आहेत. खालील बटणावर क्लिक करा, आमच्या Instagram पेजला भेट द्या आणि मग Free PDF Unlock करा.

🚀 Follow on Instagram

📥 Download